De huidige problemen in de (jeugd-)zorg zijn voor een groot deel te verklaren uit de verregaande differentiatie van taken en verantwoordelijkheden in de achterliggende decennia. Daar moest ik meteen aan denken toen op teletekst en in de Telegraaf zaterdag 8 november jl. een bericht verscheen met als titel: “Mondzorg verpleeghuis ondermaats.”
Uit het bericht: “Tandenpoetsen schiet er regelmatig bij in en driekwart van de verpleeghuizen heeft geen contract met een tandarts. Bij de verpleeghuizen waaraan wel een tandarts is verbonden ontbreken vaak de juiste faciliteiten, zoals een behandelkamer en materiaal. Ook constateerde de Inspectie dat zestig procent van de zorgmedewerkers te weinig weet van mondzorg.”
Net aan het einde van de week waarin staatssecretaris van Rijn persoonlijk wordt aangesproken op de bejaardenindustrie (schrijnende verhalen over ondermaatse zorg aan zijn eigen moeder in een Haags verpleeghuis) komt dit bericht zelfs voor op Teletekst! De verpleeghuiszorg staat in brand en de Inspectie gaat scherp toezien op tandenpoetsen! Hoe valt dat nou te duiden?
De Nieuwsrubriek Pauw pakt de falende bejaardenindustrie bij de kop. Het thema wordt verpersoonlijkt door de moeder van de staatssecretaris en een partner van een patiënt, de heer Oude Nijhuis. Gevolg: spannende televisie op het snijvlak van het ethisch verantwoorde. De volgende dag presteerde de voorzitter van de Raad van Toezicht van het betreffende verpleeghuis, mevr. Dupuis, het om te zeggen dat het allemaal wel meeviel. “Het gaat om beelden in plaats van feiten”, aldus de ethica. “Dit zijn situaties aan de randen van het leven. Nu hebben we het nog over iemand die nog enigszins te identificeren valt.” (Zie: http://pauw.vara.nl/nieuws/dupuis-ontkent-misstanden-haagse-zorgcentra)
Zolang we nog natuurlijke processen uiteen rafelen in delen en daar allerlei indicatoren aan verbinden houden we een industriële benadering in stand. Zolang we het roer niet drastisch omgooien verblijven hulpbehoevenden in de schijnwereld van “the old boys (and girls) network”, kwaliteitsindicatoren, procesnormeringen en andersoortige import. Zolang we een industriële benadering in stand houden blijft macht de bepalende factor en kan een ethica als mevr. Dupuis (overigens lid van de Eerste Kamer) vol overtuiging en met droge ogen blijven roepen dat het allemaal wel meevalt.
Binnen de Jeugdzorg is sinds een paar jaar een revolutie gaande die Inhuisplaatsen heet. Steeds meer organisaties en professionals zien in dat de oplossing niet ligt in verdere specialisatie maar in normalisatie. Waar mogelijk gezinnen ondersteunen en in stand houden. Als dat niet kan een plaatsing in een pleeggezin en als dat niet kan in een gezinshuis.
De staatssecretaris kan het roer omgooien door ook dementerende ouderen inhuis te plaatsen. Hoe?
- Politiek omarmen van het idee dat ouderen in familiair verband verder kunnen leven;
- Politiek ruimhartig mogelijk maken dat mensen compensatie krijgen voor gederfd inkomen bij de begeleiding en zorg voor oudere familieleden;
- Herinrichting van de keukentafelgesprekken; hoe kunnen we Uw moeder weer Inhuisplaatsen?
- En: door die grote molochen van organisaties in het museum te zetten en kleinschaligheid weer tot norm te verheffen.
Gerard Besten